Bilim.

Results for "Bilim."

Philosophical Dictionary

Terimbilim.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Mebhas-i ıslahat, Fr. Terminologie). Belli bir bilimin teknik deyimlerinin tümü... Terim, belli bir bilimin teknik deyimleridir ki, ancak o bilimin sınırları içinde belli bir anlam verir. Terimbilim, belli bir bilimin bütün terimlerini kapsar. bkz. Terim.
 Philosophical Dictionary

Törebilim.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. İlm-i ahlâk, Fr. Ethique, Al. Ethik, İng. Ethics, İt. Etica). İyiyle kötünün ayrılabilmesi için ölçüler koyan bilim... Yunan kökünden gelen ethique sözcüğüyle Latin kökünden gelen morale sözcüğü Osmanlıcada ahlâk ve Türkçede törebilim sözcükleriyle karşılanmıştır. Gerçekte birincisi kuramsal töre (Os. Nazarî ahlâk), ikincisi pratik töre (Os. Tatbikî ahlâk) anlamındadır. Morale sözcüğü Latince kökünde moeurs sözcüğüyle aynı anlamdadır ve huy, seciye, mizaç kavramlarını kapsar. Sonraları moeurs sözcüğü örf ve âdet anlamını almıştır. Fransızça les sciences des moeurs deyiminden törebilim değil örf ve âdetler bilimi anlaşılmaktadır ki bu bilimin kurucusu Levy Bruhl'dür. Örf ve âdetler bilimi, törebilimi de içeren bütün sosyal değerleri kapsar... Gerçekte töre (ahlâk) bireysel değil sosyal değer taşımaktadır, bu yüzden de çeşitli ekonomik koşullarla belirlenmiş olan çeşitli toplumların çeşitli töreleri vardır. Bir toplumun ekonomik koşullarındaki her değişiklik o toplumun töresini de değiştirir; bu yüzdendir ki töreye tutucu, her türlü ilerlemeyi engelleyici, durgun bir karakter verilmiştir. Metafizik ve bireyci temele dayanan burjuva töresi, her türlü gelişmeyi suçlar. Buna karşı diyalektik özdekçiliğin töresi, devrimsel evrim yasasına uygun olarak kişinin kendini aşmasını öğütler. Kendini aşmak, her alandaki oluşum imkânlarına gittikçe daha geniş ölçüde katılmak demektir... İdealist öğretiler töreyi ya ytanrının buyrukları, ya yda usun ve ruhun yaratısı sayarlar; her zaman ve her yerde geçerli olduğunu ileri sürerler. oysa töre, altyapıyla belirlenen birr üstyapı kurumudur. bkz. Üstyapı, Törelcilik, Töredışıcılık, Töreselcilik.
 Philosophical Dictionary

Varlıkbilim.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Mebhas-i vücut, Fr., Al. Ontologie, İng. Ontology, İt. Ontologia). Duyularla kavranamayan varlığın özdeksiz yapısını inceleyen idealist bilim... Metafiziğin bir dalı olarak geliştirilen ve metafizik yapısını değiştirmeksizin çeşitli anlamlarda kullanılan varlıkbilim deyimi, duyu dışı ve özdeksiz bir varlık tasarımının temel yapısını, türlerini ve biçimlerini inceler. Çağdaş varlıkbilimci Hartmann'a göre varlıkbilimin öteki bilimlerden başkalığı, öteki bilim dallarının bir işbölümü anlayışı içinde var olan'ı çeşitli alanlara bölerek sadece o belil alanlarda araştırmalarına karşı varlıkbilimin var olan'ı bütünlüğü içinde ele almasındadır. Örneğin astronomi göksel varlıkları, jeoloji madensel varlıkları, botanik bitkisel varlıkları, jeoloji madensel varlıkları, botanik bitkisel varlıkları, fizyoloji insansal varlığı incelediği halde varlıkbilim bütünüyle varlığın var oluş ilkelerini inceler. Var olanı var olan olarak incelemek anlamındaki varlıkbilim anlayışı antik çağ Yunan düşünürü Aristoteles'le (İ.Ö. 384-322) başlar. Aristoteles'in ilk felsefe'si bir varlıkbilimdir. Varlıkbilim, çağımıza gelinceye kadar, öteki bilimlerle ilgilenmeksizin metafizik kurgularla geliştirilmiştir. Çağımızda ona nesnel bir temel verilmek istenmiş ve bu nesnel ltemel Husserl, Heidegger, Hartmann gibi idealistlerce gene tümel kavramlarla kurulmuştur. Örneğin Nicolai Hartmann varlık kiplerini şöyle sıralamaktadır: Zorunluk (başka türlü olamamak), gerçeklik (böyle olmak ve başka ytürlü olmamak), olanaklık (böyle olabilmek ya da böyle olmamak), rastantılık (başka türlü de olabilmek), olanaksızlık (böyle olmamak)... İdealizmin temel uraşılarından biri olan varlıkbilim, gene idealistlerce, ama yerine aynı yapıda başka varlıkbilimler önerilerek, eleştirilmiştir. bkz. Varlık, Varoluş.
 Philosophical Dictionary

Yöntembilim.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Usûliyât, Fr. Methodologie, Al. Methodologie, İng. Methodology, İt. Metodologia). Belli bir bilimde uygulanan yöntemlerin tümü... bkz. Yöntem.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (93360k) Turkish - Germany Dict. çüş (73630k) Turkish - French Dict. açık (56524k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (41275k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (40976k) Turkish - French Dict. balık (39601k) Turkish - French Dict. çatı (37928k) Turkish - Germany Dict. hasır (35855k) Azerbaijani - Turkish Dict. necesen (33863k) English - Turkish Dict. credit an amount to s.o.´s account (33341k) Turkish - French Dict. ırmak (32725k) Turkish - Germany Dict. hercai (31678k)