dek

Results for "dek"

Philosophical Dictionary

Kaba Özdekçilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Adi maddecilik, Fr. Materialisme vulgaire). İdealist yapılı özdekçilik... Eytişimden yoksun, bilimdışı özdekçilik anlayışını dilegetirir. Evrenin özdeksel bütünlüğünü sezmek gibi büyük bir başarıya ulaştığı halde bu vargısını, eytişimden yoksun bulunduğu için zorunlu olarak idealizme düşmesinden ötürü, aşırılığa vardırmış ve üst olanı alt olana indirgemiştir. Kaba özdekçilik anlayışı, idealizme karşı çıktığı halde, idealist yapılıdır ve metafizik düşünmenin tekyanlılık yanılgısını taşır. Ruhsal faaliyeti bütünüyle yadsır ve bunun sonucu olarak insan bilincini de özdek sayar. Örneğin Karl Vogt, "tükürük benzeri nasıl tükürük ya da karaciğer nasıl safra salarsa beyin de öylece düşünce salar", Moleschot "düşünce, beyinden çıkan fosfordur" derler. Ludvig Büchner ve Ernest Haekel gibi mekanik anlayışlı özdekçiler de bu kaba özdekçiliğe düşerler, örneğin Haekel "ruh, plazmadır" der. Oysa insan bilinç-düşünce-ruhu'nu _eşdeyişle ruhsal faaliyeti- özdekle aynılaştıran bu kaba özdekçilik anlayışıyle, özdeği bunların ürünü sayarak aynı aynılaştırmayı ters açıdan yapan idealizm arasında hiç bir fark yoktur. Bilinç ve özdek aynı şeyse, hangisine öncelik tanınırsa tanınsın, sonuç olarak aynı yere varılır ve materyalizm kadar idealizm de haklı olur. Oysa, birbirine karşıt gibi görünen, bu her iki uç da metafizik düşünme sisteminin tekyanlılık yanılgısı içindedirler. Bilinçle özdeği bütünüyle aynılaştırmak, bunları bütünüyle ayrılaştırmak kadar yanlıştır. bilinç, elbette özdeksel bir gelişmenin ürünüdür ama özdeğe indirgenemez. Nasıl ki çocuk da annenin ürünüdür ama anneye indirgenemez ve anneyle aynılaştırılamaz. Eytişimsel özdekçilik, kaba materyalizmle idealizmin düştükleri bu tekyanlılık büyük yanılgısını aşar ve bilinçle özdeğin ayrılaştırılamayacakları gibi aynılaştırılamayacaklarını da meydana koyarak her ikisinin ayrı özelliklerini ve sıkı bağımlılıklarını gösterir. Aynı özdeksel koşullarda yetişen her çocuğun bir Mozart olamayacağı ne kadar doğruysa müzikdışı özdeksel koşullarda yetişseydi Mozart'ın da bir Mozart olamayacağı o kadar doğrudur. Bir Mozart olabilmek için Mozart'ı yetiştiren özdeksel koşullar kadar Mozart'ın ruhsal yetenekleri de gereklidir. bkz. Özdekçilik, Eytişimsel Özdekçilik, Düşüncecilik, Kaba.
 Philosophical Dictionary

Kendiliğinden Özdekçilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Tav'î maddecilik, Fr. Materialisme spontane). Nedenlerinin bilinmesi gerekmeksizin anlaşılabilen maddecilik... Kendiliğinden özdekçilik; doğru düşünebilen her insanın, çevresinde, kendisinden bağımsız bir dünya bulunduğunu anlamasıdır. hiç bir uslu insan, çevresindeki objelerin kendi bilincine bağlı olmaksızın var olduğundan kuşkulanmaz. İlk düşüncelerin maddeci bir karakter taşıması da bu gerçeği tanıtlamaktadır. Örneğin Yunan düşüncesinin ilk üç filozofu (Thales, Anaksimandros, Anaksimenes) canlı özdekçiydiler. bkz. Kendiliğinde, Kendiliğindenlik, Özdekçilik.
 Philosophical Dictionary

Mazdekçilik.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. İran Felsefesi.
 Philosophical Dictionary

Mazdekizm.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. İran Felsefesi.
 Philosophical Dictionary

Mekanikçi Özdekçilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Maddiyye-i mihanikiyye, Fr. Materialisme mecanique). Doğal ve toplumsal olguların mekaniğin yasalarıyle açıklanabileceğini ileri süren özdekçilik anlayışı... XVII. ve XVIII. yüzyıllar, yer ve göz mekaniğinin pek geliştiği ve bütün bilimleri etkilediği yüzyıllardır. Fransız düşünürü Rene Descartes (1596-1650) ve İngiliz düşünürü Thomas Hobbes (1588-1679) gibi maddeci düşünürler öğretilerine bu güçlü etkiyle yön vermişlerdir. Örneğin Hobbes'a göre her davranışın yeter bir nedeni vardır, yeter neden zorunluktur ve evrendeki her cisim gibi insan da bu zorunluğa bağlıdır, davranışlarımız dayanılmaz ve karşı konulmaz içgüdülerin yönetimi altındadır... İngiltere'de Toland ve Priestley, Fransa'da La Mettrie, Baron d'Holbach, Helvetius, Diderot gibi düşünürler doğal ve sosyal fenomenlerin mekaniğin yasalarıyle açıklanabileceğini sanıyorlardı. Görüşleri katıksız maddeci görüşlerdi ama maddecilikleri mekanikçiliğe yönelmişti. Bütün hareket biçimlerini mekanik harekete indirgemeye çalışmaları, karşılıklı ilişkiler içinde gelişen doğal ve sosyal yasaları kavramalarına engel oluyordu. Maddeci oldukları halde sosyal fenomenlerin maddesel temelini görmüyorlar ve bunları düşüncedeki gelişmelerle açıklamak gibi ruhçu bir anlayışa dönüşüyorlardı. Sosyal fonomenlerin gelişmesi, gerçekte, düşüncelerin (bilgilerin) gelişmesinden ötürü değil, düşüncelerin gelişmesi sosyal fenomenlerin karşılıklı etkileşmeyle gelişmesinden ötürüydü. Bu bakımdan mekanikçi özdekçilik, metafizik bir karaktere bürünmüştü. mekanik anlayış, bütün bu gerçek maddecileri metafiziğe götürüyordu. Kendilerini neden-sonuç zincirine kaptıranlar, açık bir çelişmeye düşmeden, ilk nedenle son sonucu yadsıyamazlardı. Mekanik ve matematiğin evreni tümüyle bilmek için yeterli ilkeleri sunduğu sanısı, mekanikçi özdekçiliğin başlıca yanılgısıdır. bkz. Mekanik, mekanikçilik, mekanikçi Gerekircilik, mekanik Devim, Fransız Özdekçileri, Özdekçilik, Dekartçılık, Eytişimsel Özdekçilik.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (141098k) Turkish - Germany Dict. çüş (91794k) Turkish - French Dict. açık (74071k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (63433k) Turkish - French Dict. ırmak (54983k) Turkish - French Dict. çatı (52913k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (52335k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (51974k) Turkish - French Dict. balık (50877k) Turkish - Germany Dict. hasır (47684k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (44977k) Turkish - Germany Dict. ılım (44936k)