mekân

Results for "mekân"

Philosophical Dictionary

Mekân.

 (Philosophical Dictionary) :
bkz. Uzay.
 Philosophical Dictionary

Mekanik Devim.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Mihanikî hareket, Fr. Mouvement mecanique). Yer değiştirme devimi... Mekanik devim, devimlerin en yalınıdır ve bu yüzden de ilk öğrenileni olmuştur. İnsanlar ilkin mekanik devimi keşfetmekle, sürtünmeyle ateş yakarak, doğaya egemen olmaya başlamışlardır. İnsanların cansız doğa gücünü kendi hizmetlerine koşmalarının ilk aşaması bu mekanik devimdir. Mekanik de bu yüzden ilk oluşan bilimdir, çünkü "ağacında bir elmanın rüzgârla sallanan devimini incelemek, olgunlaşan elmadaki içsel değişiklikleri incelemekten kolaydır". oysa mekanik devim sayısız devim biçimlerinden sadece biridir, özdeğin çeşitliliği nasıl sonsuz ve sınırsızsa devimin çeşitliliği de -özdeğin varlık biçimi olmakla- öylece sonsuz ve sınırsızdır. Devimin varlık biçimleri, yer değiştirmeden insan düşüncesine kadar sayısız çeşitliliktedir ve ısı, ışık, nebülözler, güneş sistemi, radyosyonlar, elektromanyetik alanlar, nükleer alanlar vb. kapsar. Evrende ne kadar varlık biçimi varsa o kadar da devim biçimi vardır, bütün bunlar daha da birçok devim biçimlerine dönüşeceklerdir. Ne var ki her devim biçimi, devimin en basit biçimi olan bir yer değiştirme devimi'yle bağıntılıdır. Devim biçimi ne kadar basitse bu yer değişimi o kadar büyük, devim biçimi ne kadar yüksekse bu yer değişimi o kadar küçüktür. Mekanik devim, bu yüzden, temel devimdir ve bilimsel düşünceyi büyük aşamalara ulaştırmıştır. Ama başka bir yandan devimi sadece mekanik devim olarak görmek, doğayı metafizik bir bakışla görmek demektir. Çünkü yeri değişenin kendisi değişmez, ya da sadece yer değişikliğini görmek onun kendi içsel değişikliğini görmemek demektir. Buysa devim adı altında durgunluk'u, bilimsellik adı altında bilimdışı'lığı ileri sürmek olur. bkz. Devim, Yer Değiştirme, Mekanik, Mekanikçilik, Eytişimsel Özdekçilik.
 Philosophical Dictionary

Mekanik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Mihanik, Fr. Mecanique, Al. Mechanik, İng. Mechanics, İt. Meccanica). Devimleri ve bu devimleri meydana getiren kuvvetlerle bu devimlerden meydana gelen güçleri inceleyen bilim... Uygusal mekanik bir makinebilim'dir, kuramsal emkanikse bir matematik bilimidir ve üç bilim koluna ayrılmıştır: Kendilerini meydana getiren kuvvetlerden bağımsız olarak devimleri inceleyen kinematik, kuvvetlerin etkisiyle meydana gelen devimleri inceleyen dinamik, meydana getirdikleri devimlerden bağımsız olarak kuvvetleri inceleyen statik. Işık hızından küçük hızlarda geçerli mekaniğe klasik mekanik denir, bunun kurucusu Galile ve Newton'dur. Işık hızına yakın ve ışık hızı mekaniğine modern mekanik (ilişkinlik mekaniği, bağıllık mekaniği de deniyor) denir, bunun en büyük gelşitiricisi de Einstein'dır. Mekanik felsefe açısından çok önemlidir, yüzyıllar boyunca özdekçiliği güçlendiren ve geliştiren bir bilim olduğu kadar sonsuz devim biçimlerini mekanik devime indirgemekle özdekçiliğin idealist sonuçlara ve bundan ötürü de büyük yanılgılara düşmesinin nedeni olmuştur. Özdekçiliği bu dar mekanik anlayıştan diyalektik bilim kurtarmıştır. Bundan başka spekülatif felsefenin bilimle ilişki kurması büyük çapta mekanik anlayışın ürünüdür. lEvreni kocaman bir makine sayan Deraktçı anlayış bunun en belli örneğidir. Mekaniğin felsefeyi geliştirdiği kadar felsefe de mekaniği geliştirmiştir. Newton, mekaniğini, Leibniz'le giriştiği uzun tartışmalar sonunda ve bu tartışmalardan ötürü tezini geliştirerek kurmuştur. Klasik mekaniğin felsefeye aşıladığı büyük yanılgı, sayısız varlık biçimleri halinde sınırsızca gelişen devimi saede bir yer değiştirme olarak görmesidir. bkz. Mekanikçilik, Mekanikçi Gerekircilik, Makinecilik, Dekartçılık, mekanik Devim, Mekanikçi Özdekçilik.
 Philosophical Dictionary

Mekanikçi Gerekircilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. İcabiye-i mihanikiyye, Fr. Determinisme mecanique). Her türlü nedeni mekanik nedene indirgeyen ve rastlantıyı nedensizlik sayarak yadsıyan gerekircilik anlayışı... Geniş bir nedensellik anlayışı olan gerekircilik (determinizm), XVIII. ve XIX. yüzyıllarda, fizikçi Isaac Newton'un (1642-1727) mekaniğinden etkilenerek dar bir neden-sonuç dizisi anlayışına yöneldi. Bu anlayışa göre her belli sonucun belli bir nedeni olmalıydı. Her sonuç yeni bir nedeni ve yeni bir sonucu doğurmak zorundaydı. Rastlantı (tesadüf), nedensizlik demekti ve olamazdı. her türlü neden, mekanik bi nedendi. oysa bu mekanikçi gerekircilik, bilimsel alanda -ki gerekircilik bilimsel alanın temelidir- birçok biyolojik, psişik, fizyolojik, sosyolojik olguları ve fenomenleri açıklayamıyordu. Kuanta mekaniği, mikrofizikte rastlantının da zorunluk kadar önemli bir rol oynadığını tanıtlamıştı. Maddeninin, eski fiziğin sandı4ğı gibi, yeknesak olmadığı ve sonsuz bir çeşitlilik içinde bulunduğu anlaşılmıştı. Olayları ve fenomenleri daha geniş bir ilişki olan karşılıklı aksiyon içinde ele almak gerekiyordu. Büchner, Vogt, Haeckel, Cabanis, Huxley ve Moleschotte gibi mekanikçi düşünürlerin sınırlarının tersine mekanikçi gerekircilik çağdaş bilimin hiç bir işine yaramıyordu. bkz. Gerekircilik, Mekanikçilik, Nedensellik, Rastlantı, Mekanik Devim, Mekanik, Eytişimsel Özdekçilik, mekanikçi Özdekçilik.
 Philosophical Dictionary

Mekanikçi Özdekçilik.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Maddiyye-i mihanikiyye, Fr. Materialisme mecanique). Doğal ve toplumsal olguların mekaniğin yasalarıyle açıklanabileceğini ileri süren özdekçilik anlayışı... XVII. ve XVIII. yüzyıllar, yer ve göz mekaniğinin pek geliştiği ve bütün bilimleri etkilediği yüzyıllardır. Fransız düşünürü Rene Descartes (1596-1650) ve İngiliz düşünürü Thomas Hobbes (1588-1679) gibi maddeci düşünürler öğretilerine bu güçlü etkiyle yön vermişlerdir. Örneğin Hobbes'a göre her davranışın yeter bir nedeni vardır, yeter neden zorunluktur ve evrendeki her cisim gibi insan da bu zorunluğa bağlıdır, davranışlarımız dayanılmaz ve karşı konulmaz içgüdülerin yönetimi altındadır... İngiltere'de Toland ve Priestley, Fransa'da La Mettrie, Baron d'Holbach, Helvetius, Diderot gibi düşünürler doğal ve sosyal fenomenlerin mekaniğin yasalarıyle açıklanabileceğini sanıyorlardı. Görüşleri katıksız maddeci görüşlerdi ama maddecilikleri mekanikçiliğe yönelmişti. Bütün hareket biçimlerini mekanik harekete indirgemeye çalışmaları, karşılıklı ilişkiler içinde gelişen doğal ve sosyal yasaları kavramalarına engel oluyordu. Maddeci oldukları halde sosyal fenomenlerin maddesel temelini görmüyorlar ve bunları düşüncedeki gelişmelerle açıklamak gibi ruhçu bir anlayışa dönüşüyorlardı. Sosyal fonomenlerin gelişmesi, gerçekte, düşüncelerin (bilgilerin) gelişmesinden ötürü değil, düşüncelerin gelişmesi sosyal fenomenlerin karşılıklı etkileşmeyle gelişmesinden ötürüydü. Bu bakımdan mekanikçi özdekçilik, metafizik bir karaktere bürünmüştü. mekanik anlayış, bütün bu gerçek maddecileri metafiziğe götürüyordu. Kendilerini neden-sonuç zincirine kaptıranlar, açık bir çelişmeye düşmeden, ilk nedenle son sonucu yadsıyamazlardı. Mekanik ve matematiğin evreni tümüyle bilmek için yeterli ilkeleri sunduğu sanısı, mekanikçi özdekçiliğin başlıca yanılgısıdır. bkz. Mekanik, mekanikçilik, mekanikçi Gerekircilik, mekanik Devim, Fransız Özdekçileri, Özdekçilik, Dekartçılık, Eytişimsel Özdekçilik.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (190568k) Turkish - Germany Dict. çüş (95623k) Turkish - French Dict. açık (78705k) Turkish - French Dict. ırmak (70977k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (70633k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (57811k) Turkish - French Dict. çatı (56567k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (56090k) Turkish - French Dict. balık (53662k) Turkish - Germany Dict. ılım (52769k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (52358k) Turkish - Germany Dict. hasır (52189k)