anlaşma
ANLAŞMAYA DAYANAN MONOPOL
(Ekonomi Sözlüğü) :
Anlaşmaya dayanan monopol, satıcıların aralarındaki rekabete son vererek piyasa egemenliğinden sağlanacak kazançları paylaşmalarını amaçlar. Bu tür monopolün çeşitli varyanıları olabilir.Firmalar kendi tüzel kişiliklerini koruyarak satış fiyatı, üretim miktarı, sürüm bölgeleri gibi konulardan biri ya da birkaçı hakkında anlaşma yapmışlarsa bunlara genellikle kartel denir. Anlaşmış firmalar kendi sermaye ve yönetim bağımsızlıklarını korumayarak tek bir kuruluş halinde birleşebilirler. Bu tip birleşmeler sonunda tröst, konsorsiyum ya da comptoir adı verilen firmalar ortaya çıkabilir. Anlaşmaya dayanan monopoller, süreli ya da süresiz olabilir. (Ayrıca bk. Monopol, Kartel, Monopol Türleri)
SMITHSONIAN ANLAŞMASI
(Ekonomi Sözlüğü) :
ABDnin Ağustos 1971de dolar altın konvertibilitesine son vermesi ve dış ticarette tek yanlı olarak kısıtlayıcı önlemlere başvurması üzerine diğer Batılı ülkelerin baskıları sonucu 1971 yılında imzalanan anlaşmadır. Bu anlaşma ile dolar diğer paralara göre % 9 oranında devalüe edildi, altının ons fiyatı ise 35 dolardan 38 dolara çıkartıldı. Anlaşma ile ayrıca ulusal paraların dolar paritesi etrafındaki dalgalanma marjı % 1den % 2.25e çıkartıldı. Doların devalüe edilmesine karşılık ABDnin dış açıkları devam ediyordu. 1973 Şubatında dolar % 5 oranında devalüe edildi. Mart 1973de AET ülkeleri paralarını sabit kur üzerinden birbirine bağlayarak dolar karşısında ortak dalgalanmaya bıraktılar. Böyle Smithsonian anlaşması geçerliliğini yitirmiş oldu ve 1944de kurulan Bretton Woods sabit kur sistemi sona erdi.
SWAP ANLAŞMALARI
(Ekonomi Sözlüğü) :
Bu anlaşmalar iki ülke merkez bankaları arasındaki iki yanlı anlaşmalardır. İki ülke geçici dış dengesizliklerinin finansmanına katkıda bulunmak için karşılıklı olarak birbirlerine kendi parlarını sunarlar. Diğer bir deyişle paralarını birbiri ile değiş tokuş (swap) yaparlar. Örneğin ABD Alman markı bakımından likidite sıkıtıntısı çekmekte olsun. Bu ülkeler arasında swap anlaşması yapılmışsa bu durumda ABD, Alman Merkez Bankasından dolar karşılığında kendisine Alman Markı sağlamasını ister. İhtiyaç duyduğu yabancı para cinsinden ton sağlayan bu ülkeler kaynakalrı kullanarak dış dengesizliklerini finanse ederler. Bu da spekülatif sermaye çıkışlarını caydırıcı etki yapar. Daha sonra alınan paralar geri verilir. Swaplar genellikle 3-12 ay arasında geri ödenir.
UMUMİ TİCARET VE TARİFELER ANLAŞMASI
(Ekonomi Sözlüğü) :
(Bk. Gatt)
GÜMRÜK TARİFELERİ VE TİCARET GENEL ANLAŞMASI
(Ekonomi Sözlüğü) :
Cenevre'deki uluslararası bir konferansta imzalanan ve 1948'de yürürlüğe giren uluslararası bir ticaret anlaşmasıdır. Amacı, tercihli ticaret anlaşmalarını önlemek, dış ticaretle ilgili sınırlamaların ortadan kaldırılması ve uluslarası ticaretin serbest bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır.