Ampirio-Kritisizm.

Results for "Ampirio-Kritisizm."

Philosophical Dictionary

Ampirio-Kritisizm.

 (Philosophical Dictionary) :
(Os. Tenkidiyye-i ihtibariyye, Fr. Empirio-criticisme). Avenarius ve Mach'ın öznel idealist öğretileri... Alman düşünürü Richard Avenarius'la Avusturyalı fizikçi Ernst Mach'ın görgül eleştiricilik adıyle sunulan ortak öğretileri Kantçılık ve olguculuk etemline dayanır. Ayrıca bilim felsefesi ve Mahçılık adlarıyle de anılan bu öğretiye göre bilim özneldir, sadece pratik kolaylık sağlayan bir araçtan başka bir şey değildir. çünkü, ne fizik ne metafizik, hiç bir şey bilinemez. Nesneler duyum karmaşaları (Os. İhsâs mûdileri)dır. Dünya, bizim duyumlarımızdan ibarettir. Duyumlarımızsa, ne fizik ne de psişik yanı olan, yansız olgulardır. Hume'la Berkeley özdeksizciliğinin bir yinelenmesinden ibaret bulunan bu öğreti "Dünya benim duyumlarımdan başka bir şey değildir" önermesiyle özetlenebilir ki bu da onun tekbencilik saçmasına düşürür. Avenarius ve Mach, tekbenciliğe düşmemek ve öznelciliklerini gizlemek için "benim" sözcüğü yerine "bizim" sözcüğünü kullanırlar. Ne var ki dış dünyanın nesnel varlığı yoksa pek açıktır ki başka insanların da nesnel varlıkları olamaz, öyleyse "kendimden başkah iç bir şey bilemem" ve "benden başka hiç bir şey yoktur" saçmalığından da kaçınılamaz. Bu anlayışa göre fiziğin konusu, nesneler arasındaki bağlantılardır. Mach, şöyle demektedir: "Duyumlar nesnelerin sembolleri değildir, tersine, nesneler duyumlar karmaşası için ansal sembollerdir. Evrenin gerçek elemanları nesneler değil, duyumlardır". Ünlü bir eleştirici Mach'ın bu sözlerini şöyle yanıtlar: "Öyleyse düşünce beyinsiz olarak vardır. Bu beyinsiz felsefeyi savunabilecek olan da var mıdır? Evet, o da vardır. Bu, Profesör Richard Avenarius'tür". Bu öğreti Henri Poincare, P. Duhem, adler, Petzoldt vb. gibi birçok düşünürlerce izlenmiş ve Bazarov, Bogdanov, Lunaçarski, Bermann, Hellfond, İyuşkeviç, Suvorov vb. gibi birçok düşünürlerce de Marksçılıkla bağdaştırılmaya çalışılmıştır. bkz. Mahizm, Tekbencilik, Olguculuk.
Keyword Searches Turkish - French Dict. ılık (148831k) Turkish - Germany Dict. çüş (92507k) Turkish - French Dict. açık (75260k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (65979k) Turkish - French Dict. ırmak (56583k) Turkish - French Dict. çatı (53697k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (53335k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (52602k) Turkish - French Dict. balık (51366k) Turkish - Germany Dict. hasır (48460k) Turkish - Germany Dict. ılım (46450k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (46151k)