Pironculuk.
Pironculuk.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Pironiyye, Fr. Pyrrhonisme, Al. Pyrrhonismus, ing. Pyrrhonism, İt. Pirronismo). Antik çağ Yunun düşüncesinin büyük şüphecisi Pyrrhon'un (İ.Ö. 365-275) öğretisi... İlk şüpheciler bilgicilerdir (sofizm). Ama şüphecilik bir felsefe çığırı olarak Pyrrhon'la başlar. yrrhon, Sokrates-Platon-Aristoteles üçlüsünün ortak çabayla kotarıp yerleştirdikleri bilgi tutkusuna karşı bir tepki olarak belirmiştir. Pyrrhon'a göre nesnelerin özü anlaşılamaz, bu bakımdan bilgi olanaksızdır. Hiç bir düşünce yoktur ki tersi de tanıtlanamasın. Bilgiyi ne doğrulamalı, ne de yadsımalıdır, kuşkulanmak yeter. Yapılacak tek ve en doğru iş yargıdan kaçınmaktır. Biz ancak nesnelerin görünülerini tanıyabiliriz, eylemlerimizi bu görünülerle düzenleyebiliriz ki bu da bize yetmelidir... Elis'li Pyrrhon'un öğrencisi Philius'lu Timon (İ.Ö. 320-230) da dostu ve öğretmeninin bu düşüncelerini sürdürmüştür. Timon'a göre amaç, mutluluğa (ataraksiya) varmaktır, yararsız tutkulardan sıyrılarak doğal yasaya uygun olarak yaşamakla yetinmelidir. Dogmacılığı iyice sarsan şüpheciliğin en ilgi çekici düşünürü İsa'dan sonra I. yüzyılda yaşadığı sanılan yenipironculuğun kurucsuu Ainesidemos'tur. Pironculuk Üstüne Sekiz Kitap adlı bir yapıt bırakan Knossos'lu Ainesidemos, Pyrrhon'un düşüncelerini kendi düşünceleriyle güçlendirerek şaşartıcı kanıtlar ileri sürmüş ve zaman zaman diyalektik gerçekliğe yaklaşmıştır. Ainesidemos, sofistlerden ve Pironculardan sonra, antik çağın dogmacılığa karşı üçüncü büyük tepkisidir... Tarihsel süreçte zorunlu bir aşama olan Pyrrhon şüpheciliği, gerçekte törebilmsel bir öğretidir. Pyrrhon'un amacı bireysel mutluluğu sağlamaktı. Bunun için de, gerekli bilimsel verilerden yoksun bulunan insan düşüncesinin, çelişik sorunlarla spekülasyon yaparak kendini boşu boşuna tedirgin etmesinden kurtarıp nesneler üstüne kesin yargılardan kaçınılması yoluyle ruhsal dinginliğe ulaşmasını öğütlemişti. Bu şüphecilik, zorunlu olarak, nesnel gerçekliğin bilinemeyeceğini dilegetirir ve bilinemezciliğe varır. bkz. Şüphecilik, Yeni Pironculuk, Akademi Şüpheciliği, Bilinemezcilik, Yeni Akademi.
Yeni Pironculuk.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Nev Pironiyye, Fr. Neo-Pyrrhonisme). Tropos öğretisi... Yeni Pironculuk, Pironculuğun ilk biçimine dönen ve bunu kendine özgü bir kişilikle ustaca yenileyen Giritli Ainesidemos'un öğretisinin adıdır. Bu öğretiye yeni şüphecilik ve Akademi sonrası şüpheciliği de denir. Ainesidemos, özellikle trdopos öğretisiyle ünlenmiştir. bkz. Tropos Öğretisi, Pironculuk, Şüphecilik, Akademi Sonrası Şüpheciliği.