anîs
Gayri Mütecanis.
(Dizionario filosofico) :
bkz. Ayrıtürden.
Manişeizm.
(Dizionario filosofico) :
(Os. Maneviyye, Fr. Manicheisme, Al. Manichaeismus, İng. Manichaeism, İt. Manicheismo). İranlı Mani'nin kurduğu din... İranlı Mani (216-276) Yahudilik dışındaki bütün dinleri birleştirerek yeni bir din kurmuştur. Öğretisi; Zerdüşt diniyle eski Babil inançları, Yeniplatonculuk ve Suriye Hıristiyanlığının bireşimi sayılabilir. Öğretinin temeli iyilik-kötülmük karşıtlığına (Mazdeizm) dayanmaktadır. İyilik ışık ve ruhtur, kötülük de karanlık ve bedendir. Evren, bir iyilik-kötülük karışımıdır. İnsan da böylece ve bu yüzden ruh ve bedenden yapılmıştır. Bedenin içine hapsedilip acı çeken ruhları kurtarmak gerektir. Amaç, iyilik-kötülük savaşının üstündeki birliğe (vahdet) ulaşmaktır. Us (akıl) bizi bu ikilikten o birliğe götüremez. Bizi o birliğe ancak usüstü bir güç olan irfan götürebilir, irfansa sevgiyle kazanılır. Sevgi, kötülüğü iyilik içinde eriterek insanı birliğe ulaştırır. Her iki karşıt uç birlikl'te birleşir. Bu amaca varabilimek için her türlü tutkudan ve yalancılıktan sakınarak yaşamak yeter. Geniş anlamda Manişeizm, iyilik ve kötülük ikiciliğine dayanan bütün öğretileri adlandırır. bkz. İran Felsefesi.
Mütecanis.
(Dizionario filosofico) :
bkz. Birtürden.
Organisizm.
(Dizionario filosofico) :
bkz. Örgencilik.
Tümdanış Hakkı.
(Dizionario filosofico) :
(Os. Referandum, Fr. Referandum). Yurttaşların, bir yasa tasarısı üstünde oylarını kullanmaları... Tümdanış hakkı (refarandum), yurttaşların tümüne sorulan bütün sorunları kapsayan tümdanış (plebisit)tan sadece yasalarla ilgili olmak bakımıdan ayrılır. Tümdanış hakkı, bir yasatasarısına özgü bir yurtaşlık hakkıdır.