GENEL ATMOSFER SİRKÜLASYONU/DOLAŞIMI
GENEL ATMOSFER SİRKÜLASYONU/DOLAŞIMI
(Glossario di meteorologia) :
(GENERAL CIRCULATION) [i]Ekvatorun fazla ısınması, kutupların ise güneşten gelen enerjiden yeterince enerji alamaması ve soğuk olması nedeniyle, atmosferde görülen, ortalama yıllık basınç örüntüsüne uygun düşen büyük ölçekli hava hareketleri. Atmosfer için kullanılan sirkülasyon terimi ortalama ve ideal koşulları gösterir. Gündelik yaşanan gerçek sirkülasyon orta enlemlerde sürekli olarak hareket halinde bulunan alçak ve yüksek basınç merkezlerinden büyük ölçüde etkilenerek değişir. Genel sirkülasyon daha çok, batılı rüzgarlar ve ticaret rüzgarlarında belirgindir. Genel sirkülasyonu açıklayan bir çok teori vardır. Rossby ve Bjerknes Modelleri bunların en önemlileridir. Genel sirkülasyonda temel mantık, ekvatorda ısınan havanın yükselmesi (sürekli alçak basınç merkezi), kutuplarda ise soğuk havanın çökmesidir (sürekli yüksek basınç merkezi). Orta enlemlerde ise, kara ve deniz dağılımı ile ısınma durumuna bağlı olarak alçak ve yüksek basınç merkezlerinin oluşum ve hareket alanları değişiklik gösterir. Gündönümü zamanında ve tekdüze-ideal bir yeryüzü göz önüne alınırsa, genel yeryüzü sirkülasyonu ve basınç dağılımı şu şekilde olur: * Ekvatorda, sığ alçak basınç kuşağının olduğu alanlarda değişik yönlerden ve hafif bir rüzgar. * Ekvator kuşağı ile 30 ° K ve 30 ° G enlemleri arasında kalan bölgede, kuzey yarımkürede kuzeydoğu yönlerden, güney yarımkürede güneydoğu yönlerden esen ticaret rüzgarları veya diğer adıyla tropik doğulu akışlar. * Kuzey ve güney yarımkürede 30 ° ile 40 ° enlemleri arasında kalan bölgede yüksek basınç merkezleri (subtropikal antisiklonlar) ve bunlara bağlı değişik yönlerden hafif rüzgar. * Kuzey ve güney yarımkürede 40 ° ile 60 ° enlemleri arasında kalan bölgede, Kuzey yarımkürede güneybatıdan, Güney yarımkürede kuzeybatıdan esen batılı akışlar. * Kuzey ve güney yarımkürede 60 ° enlemleri civarı alçak basınç kuşağı ve ılıman değişik yönlü rüzgarlar. Kutuplardaki yüksek basınçlardan ayrılan ve doğulu bileşene sahip dışa yönelimli rüzgar kuşağı.