MUHÂSEBE
MUHÂSEBE
(Islamic Glossary) :
Hesâblaşma, insanın nefsini hesâba çekmesi.Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem; "Hesâba çekilmeden evvel hesâbınızıgörünüz" emirleri ile, bâzı insanlar, her gün ve her gece yaptıkları işlerden kendilerinimuhâsebe ediyor. Ben, hesâbda onları geçtim ve işlediklerimle berâber, dü şündüklerimde dekendimi hesâba çekiyorum. (Muhyiddîn-i Arabî)Amellerden sonra muhâsebe yapmalıdır. Her gün yatarken, o gün yaptığı işler için nefsihesâba çekmeli, sermâyeyi, kârdan ve zarardan ayırmalıdır. Sermâye farzlardır. Kâr da,sünnetler ve nâfilelerdir. Ziyân ise, günâhlardır. (İmâm-ı Gazâlî)Yetmiş iki kadar güzel huydan biri de, insanın kendini her zaman muhâsebe etmesidir.(Kudbüddîn İznikî)Allah'a ve âhiret gününe îmânı olan herkesin, nefis muhâsebesinde bulunması, nefsini bir anihmâl etmemesi ve bütün işlerinde onu sıkıştırıp göz altında bulundurması lâzımdır. Çünkü,ömürden geçen her nefes, bahâ biçilmeyen bir cevherdir. (İmâm-ı Gazâlî)Ey insanoğlu! Aza kanâat et; malını hayırlı yerlere harca, yoksulluktan korkma, rızkınaAllahü teâlâ kefildir. Doğruluktan kalbini ayırma, nefsini Allah için muhâsebe et; çünkü nefis,kendi arzûlarını, sana faydalı ve iyi gösterir. Hâlbuki onlar aslı nda günâhtır. İşlerini Allah'ınrızâsına uydur. Âhiret gününün sıkıntılarından kurtulmak için, kalbini Allahü teâlâya bağla.(İmâm-ı Gazâlî)
Nefs Muhâsebesi
(Islamic Glossary) :
İnsanın, dâimâ kötülük ve günâh işlemek istiyen nefsini hesâba çekip, kontrol etmesi vegerektiğinde onu cezâlandırması (Bkz. Muhâsebe)