Darvincilik.

"Darvincilik." Die Ergebnisse der Suche nach dem Wort

Philosophische Wörterbuch

Darvincilik.

 ( Philosophische Wörterbuch) :
(Os. Darveniyye, Fr. Darwinisme, Al. Darwinismus, İng. Darwinism, İt. Darwinismo). Doğanın evrimini açıklayan kuram... İngiliz bilgini Charles Darwin (1809-1882), türlerin doğal ayıklama ve soyaçekimle belirlenerek değişmek yoluyle oluştuklarını ileri sürer. Bu öğreti, türlerin tek tek yaratıldıklarını ve yaratıldıkları günden beri de yaratıldıkları biçimde kaldıklarını ileri süren dinci sistemleri çökerten bir öğretiydi. Bu yüzden, dinciliğin egemen bulunduğu bütün ülkelerde büyük gürültüler kopardı ve Osmanlı İmparatorluğunda da yayılması yasaklandı. Darvincilik, kimilerince evrimcilik (evolüsyonizm), ve dönüşümcülükle (transformanizm) aynı anlamda kullanılırsa da aralarında ince ayrılıklar vardır. Herbert Spencer (1820-1903), Ludwig Buchner (1824-1899) ve Ernst Haekel'in (1834-1919) savundukları evrimcilik düşüncesinde, Darwin'in ilgilenmediği geçmiş-gelecek bağlantısı vardır, süreklilik ve gelişmeyi kapsar, sonraki şey önceki şeyin içinde tomurcuk halindedir. Buna karşı, Darwin'in daha yakın bulunduğu Diderot (1713-1784), Robinet (1723-1789) ve Charles de Bonnet'nin (1720-1793) savundukları ve evrim düşüncesinden çok daha eski dönüşümcülük düşüncesinde, sonraki şey önceki şeyle özce aynıdır, sadece bir şey değişerek başka şey olmuştur, bu değişme bir ilerleme değil sadece bir başkalaşmadır. Darwin'se bu başkalaşmayı, spekülatif bir düşünür olarak değil, deneyci ve gözlemci bir bilim adamı olarak doğal ayıklama ve soyaçekim gibi iki ana etmenle açıklar... Sonuç olarak Darwinizm, transformizm ve evolüsyonizm, dinci kreasyonizme karşı birleşerek birbirlerine karışırlar... Darwin'in öğretisi şöyle özetlenebilir: Dünyanın üstünde yaşanabilecek yerler pek azdır, bu dar alanda yaşamak zorunda bulunan varlıklarsa hızla çoğalmaktadırlar, darlığa karşı bu çoğalma yaşama kavgasını doğurur. Kıtlıklar, savaşlar ve hastalıklardan kurtulabilenler en güçlülerdir, güçsüzler yaşama kavgasında eriyip gitmektedirler, varlıklar bir doğal ayıklanmayla (Fr. selection naturelle) ayıklanmaktadırlar. Canlılar dünyasında değişmeler vardır, örneğin Pasifik denizinde eskiden birleşik bulunduğu halde sonradan birbirlerinden ayrılan Galapanos takımadalarında yaşayan büyük kaplumbağalar aynı kökten geldikleri halde ayrı birer cins sayılacak kadar değişmişlerdir. Her değişmenin, değişen için yararlı oludğu görülmektedir. Babadaki değişme çocuğa da geçer. Bitki ve hayvan yetiştirenler kuraldışı özellikler gösterenleri birbirlerine aşılaya aşılaya yeni türler elde etmektedirler, insanların bile yapabildiği bu aşılamayı doğa daha kolaylıkla yapmaktadır. Sonuç olarak, türler, yaratılmamışlar ve birbirlerinden değişerek çıkmışlardır. Böylelikle Darwin, doğanın evrimini ve insanın da bu evrim sürecinde hayvan soyundan türediğini bilimsel olarak göstermekle eytişimsel özdekçiliğin sağlam temellerinden biri atmış olmaktadır. bkz. Dönüşümcülük, Evrimcilik, Eytişimsel Özdekçilik, Yaratımcılık, Yaratıcı Evrim, Çevrimsel Devim Kuramı.
 Philosophische Wörterbuch

Toplumsal Darvincilik.

 ( Philosophische Wörterbuch) :
Toplumsal Darvincilik (sosyal Darvinizm), anamalcılığı düşünsel alanda temellendirmek için, toplumsal yasaları biyolojik yasalara indirgemek demektir. Toplumsal Darvinciliğe göre insansal toplumun evrimi biyolojik türlerin evrimini yöneten aynı yasalarla yönetilir, çünkü insan da doğanın bir parçasıdır. Doğada yürürlükte olan doğal ayıklama yasası (seleksiyon natürel), toplumda da yürürlüktedir. Nasıl doğada güçsüzler süprülüp gider ve güçlüler yaşamaya hak kazanırsa toplumda da böyledir. Marksizmin sınıf ayrılığı ve mücadelesi dediği şey gerçekte doğal bir olaydır ve doğa yasalarına uygundur, aynı ayrılıklar ve mücadeleler doğada da olup bitmektedir. Öyleyse doğanın bu zorunlu yasasına boyun eğmek gerekir. Anamalcılı4ın yasaları doğal yasalardır ve değiştirilmeleri imkânsızdır. Sömürgecilik biyolojik bir fenomendir ve zorunludur. Toplumsal Darvincilik, insanın bilincini ve iradesini yadsır, metafizik ve mekanik bir anlayışla insanı hayvanlığa indirger. Bu anlayışa göre insanın doğa karşısında hiç bir eylemsel başarası yoktur. Oysa, bilimsel olarak tanıtlanmıştır ki, insanlık, doğaya karşı eylemsel bir işlemle başlamıştır. İnsanı, bir tür olarak birleştiği hayvandan ayıran nitelik, doğaya karşı bilinçli egemenliğidir. bkz. Evrimcilik, Darvincilik, İnsan, Toplum.
 Philosophische Wörterbuch

Yeni Darvincilik.

 ( Philosophische Wörterbuch) :
(Os. Nev Darveniyye, Fr. Neo-Darwinisme). Mekanik evrim anlayışı... Türlerin ayıklama (ıstıfa), soyaçekim (veraset) ve ortamla (çevre şartları) oluşturduklarını ileri süren Darvincilik, 1883 yılında, A. Weisman tarafından eleştirildi. Weismann, soyaçekimi tanıtlayacak yeter tanıtların bulunmadığını ileri sürerek gelişme sürecine ayıklama olayının yön verdiğini savundu. Weismann'a göre bireylerin yaşadıkları sürece edindikleri değişmeleri taşıyan hücreler ölümle birlikte yok olmaktadır ve bu bakımdan türlerin değişmelerini tanıtlamak için ayıklamayla yetinilmelidir. Weismann'ın bu öğretisi Yeni Darvincilik adıyle anılır. bu anlayışta Alman biyoloğunu Hollandalı H. de Vries'le İsveçli Johannsen izlemişlerdir. bkz. Darvincilik, Evrimcilik.
Die Stichwortsuche Turkish - French Dict. ılık (172574k) Turkish - Germany Dict. çüş (94384k) Turkish - French Dict. açık (77149k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (69202k) Turkish - French Dict. ırmak (64839k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55284k) Turkish - French Dict. çatı (55239k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54227k) Turkish - French Dict. balık (52615k) Turkish - Germany Dict. hasır (50648k) Turkish - Germany Dict. ılım (50330k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (49646k)