Gerçekçilik.

Résultats pour "Gerçekçilik."

Dictionnaire philosophique

Çokgerçekçilik.

 (Dictionnaire philosophique) :
(Os. Taaddüd-ü hakikat, Fr. Polirealisme). Aralarında ortak bir bağ bulunmayan ve her biri kendi alanında geçerli olan birçok gerçeklerin bulunduğunu ileri süren Frederic Rauh'un öğretisi... Fransız düşünürü Frederic Rauh'a (1861-1909) göre metafizik gerçek, matematik gerçek, mantıksal gerçek, töresel gerçek gibi birçok gerçekler vardır ve her biri ancak kendi alanında geçerlidir. Gerçeğe tek açıdan bakılamaz, her alanın gerçeğini kendi alanında değerlendirmek gerekir. Rauh'un bu savı, Rönesans'ın ilk yıllarında beliren çifte gerçek öğretisinin bir başka biçimidir. Çifte gerçek öğretisi sadece dinsel alanla ussal alanı ve bunların gerçeklerini birbirlerinden ayırdığı, birbirlerine hiç bir üstünlük düşünmeksizin geçerli saydığı halde Frederic Rauh alanların sayısını çoğaltmaktadır.
 Dictionnaire philosophique

Gerçekçilik.

 (Dictionnaire philosophique) :
(Os. Hakikiyye, Fr. Realisme, Al. Realismus, İng. Realism, İt. Realismo). Bilinç dışında nesnel bir dünyanın var olduğunu savunann öğretilerin genel adı... Gerçekçilik (realizm), ortaçağ felsefesinde ters terminolojiyi gerçekleştirererk genel kavramları gerçek sayan ve bunların asıl varlıklar olduğunu ilere süren idealist öğretileri tanımlamıştı. Gerçekçiliğin bu ters anlamı Platon'un idealizmine (türcülük) dayanmaktadır. Gerçekçilğin eski metafizikte karşıtı adçılık ve kavramcılık (nominalizm ve konseptüalizm), eşanlamı da idealizmde. Oysa asıl gerçekçi olanlar adcı ve kavramcı olanlardı... Günümüz bilgi kuramında ve metafiziğindeyse gerçekçilik gerçek yerini ve anlamını kazanmış bulunmaktadır. Nesnel dünyanın gerçekliğini ve bilgilerimizin bu dünyadan alınan deney ve gözlemlerle oluştuğunu savunan özdekçi öğretiler, idealizm karşıtı olarak gerçekçi adını taşımaktadırlar. Gerçekçilik, estetik bilimin de de idealizm karşıtı ve doğacılık (natüralizm) eşanlamı olarak kullanılır. Bu estetik anlam da, sanatın doğayı kopya etmesi gerektiğini ileri süren, diyalektik açıdan yanlış bir sanat anlayışını yansıtmakla beraber, gerçekçiliğin nesnel karakterine uygundur... Özdekçi diyalektik bilgi kuramı, gerçeğe uygun bir bilgiyi yansıtır. Nesnel gerçeklik, bilincimizin dışında ve bilincimizden bağımsız olarak var olduğuna göre kuram ve düşüncelerimizin bu nesnel gerçekliğe uygun düşmesi gerekir. Kuram ve düşüncelerimiz, pratikle doğrulanabildikleri oranda gerçeklik kazanırlar. Özdekçi diyalektik bilgi kuramı, çoğu yanlış anlaşıldığı ve sanıldığı gibi, insan bilincini yadsımaz ve onu vülger özdekçilerin yaptıkları gibi özdekle aynılaştırmaz. ne var ki nesnel gerçeklikten kopmuş olan bilincin pratikte hiç bir başarı elde edemeyeceğini bilir, onu özdekten ayrılaştırmaz. bilinç, nesnel gerçeklikle oluşmuştur ama dilayektik karşı etkiyle kendisini oluşturan nesnel gerçeği değiştirmekte ve oluşturmaktadır. Diyalektik anlayışın, idealist anlayıştan ayrıcı niteliği olguları idealist anlayış gibi tek yanı olarak değil bütün yanlılarıyle birlikte ele alması ve aralarındaki bağımlılığı bütün incelikleriyle açıklayabelmesidir. İdealist öğretiler gerçeklerin bilinmez bir yerlerde gizli bulunduklarını ve insanların bu gerçekleri ancak düşleyip tasarlayabileceklerini savunurlar. oysa nesnel dünyada böylesine gerçekler yoktur, ancak insan bilincinde gerçekleşen sayısız nesneler, ilişkiler ve süreçler vardı. "Algıdan soyut düşünceye ve bundan pratiğe, işte gerçeklerin bilgisine giden diyalektik yol budur". İnsan bilincigerçeği yansıtan cansız bir yana değil, tersine, onu eylemsel çabasıyle elde eden canlı bir varlıktır. Örneğin doğada yıldırım ve bakır vardır, ama o bakırdan bir yıldırımsavar yapabilmek için insan bilinci gereklidir. Ne var ki bilince tek yanlı olarak pek düşkün bulunan idealistler uzun bir süre insan bilincinin bunu yapamayacağını savunmuşlardır. Amerika'nın Massachusets eyaletinde 1755 yılında baş gösteren sürekli depremler 1751 yılında Franklin'in yaptığı yıldırımsavarın Tanrıyı kızdırdığı nedenine bağlanmıştır. Fransız devriminin ünlü adlarından Robespierre avukatlık ününü böylesine bir uğursuzluk davasında yıldırımsavarı savunmakla elde etmiştir. Görüldüğü gibi, insan bilincinden yana görünen idealistler ve metafizikçiler gerçekte bilinçten yana değil bilinmezden yanadırlar. İnsan duyuları nesnel gerçekliği olduğu gibi yansıtırlar. Bilginin ilk aracı, duyulardır. ancak bu, bilgi duyularla elde edilir demek değildir. İnsan bilgisi duyulardan başlamak üzere nesnel bir içerik taşır. Duyular, algılar ve tasarımlar bilginin başlangıç noktasını belirtirler. bilgi, bütün bunların üstünde, ne var ki bunlarla sımsıkı bağımlı olarak soyut düşünce düzeyinde kurulur. ancak bilginin de, bütün doğasal ve toplumsal olgular gibi, yetişimsel (diyalektik) bir tarihi vardır. Bilgi, soyut düşünce düzeyinden tekrar nesnel dünyüyü aktarılmak ve pratikle doğrulanmakla gerçekleşir. İdealistler tek yanlı yöntemleriyle bilginin bu tarihini görmezlikten gelip bilgiyi soyut düşünce düzeyinde dondururlar, idealist bilgi de zorunlu olarak öylesine bir bilgi olur. Duyulur bilgi sınırlıdır, örneğin bite ışığın saniyede üç yüz bin kilometre hızla koştuğunu bildirmez, bunu biz ancak düşüncemizde tasarımlarız. Ama bu, bilgi sadece soyut düşüncemizdedir anlamına gelmez. Çünkü soyut düşüncemizin tasarımlarını hem duyularla aldığımaz nesnel gerçeklikten esinlemiş hem de yaptığımz aletlerle bu tasarımımızı nesnel dünyaya aktararak pratikle doğrulamışızdır. Nitekim nesnel dünyada insanın soyut tasarımını aşan gerçekliler de vardır, bunları değil duyularla elde etmek, tasarımlamak bile bir insan için mümkün değildir. Örneğin mezonlar gibi kimi elemanter zerrelerin varlık süreleri saniyenin yüz milyon da biri kadar tahmin edilmektedir ki insan tasarımının dışındadır. İnsanın pratik eylemi olan bilimler, bu duyu ve tasarım dışı oluğulardan eylemsel sonuçlar çıkarırlar. Bu örnekler göz önüne alınırsa; yöntemleri aynı olan idealist, metafizik ve bireyci öğretilerin duyulardan, nesnelerden, süreçlerden, tasarımlardan ve pratikten soyutladıkları donmuş bağımsız ve bir başına "düşünce"'lerinin ne denli işe yarayabileceği daha iyi anlaşılır. Diyalektik soyutun metafizik soyuttan farkı, yeniden somutlamak için yapılmış olmasında ve öznel olarak değil genel ölçülere göre nesnel ve bilimsel olarak gerçekleştirilmesindedir. Metafizikçi soyutlamak amacıyle ve kişisel ölçüsüne göre soyutlar. Her iki soyutlama arasındaki kökten ayrılık budur. Bilgi, her zaman, tamamın doğrultusunda ilerleyen eksik ve tamamlanmamış bir süreçtir. İnsansal eylem onu her an biraz daha tamlığa yaklaştırmaktadır.İşte bilginin göreliliği (izafiliği) ve saltıklığı (mutlaklığı) burada belirir. İdealistler, bu gerçekten, bilginin her zaman göreli bulunduğu ve hiç bir zaman gerçek bilgiye erişilemeyeceği anlamını çıkarırlar. Oysa bilgiin göreliliği ve saltıklığı, bu idealist anlayışın tam tersidir. Çünkü her göreli bilgi saltık bilgiyi içerir. Örneğin ışık konusunda eski dalga kuramı, XX. yüzyılın başlarında ışığın aynı zamanda zerreli oluşunun anlaşılması üzerine, yetersizliğinden ötürü bırakıldı. Ne var ki saltık bilgiyi de içermekte olan göreli dalga kuramı, pek uzun bir süre birçok bilimsel gerçeklerin meydana çıkarılmasını sağlamıştı. Bunun gibi, evrenin ilk yapısını araştıran ilk düşünceler bunu sırasıyle su, hava, ateş özdeklerinde görmüşlerdi. Zamanla birbirlerine yerlerini bırakan bütün bu göreli bilgiler evrenin özdeksil bir yapısı bulunduğu saltık bilgisini taşımaktaydılar. Göreli gerçeklerin bu süregiden içeriğine saltık gerçek adı verilir. Metafizikçi göreliliği nesnel gerçekliği yadsımak için kullanarak bilinemezciliği savunur, diyalektikçiyse göreliliğin saltıklığı da birlikte taşıyarak her an biraz daha bilinire doğru geliştiğini bilir. Metafizikçi için gerçek ya saltık olarak vardır ya da hiç yoktur, diyalektikçi içinese her göreli gerçek satıklığın da birlikte taşır. Örneğin bir antibiyotik ilâç, mikroplar ona alışınca, yerini yeni bir antibiyotiğe bırakır. Unutulmamalıdır ki eski antibiyotik de sayısızı hayatlar kurtarmıştır. Metafizikçiye göre mikropları her zaman öldürebilen saltık bir antibiyotik var olmadığına göre natibiyotik yok demektir. Bilim, her an, bunun hiç de böyle olmadığını sayısız örneklerle tanıtlamaktadır. Göreli gerçekle saltık gerçek birbirleriyle sımsıkı bağımlıdırlar ve diyalektik birliği gerçekleştirirler, biri olmadan öbürü de olmaz. Bununla beraber gerçekçilik deyimi, genellikle skolastik anlamlı kulanıma bırakılmış ve onun yerine özdekçilik deyimi yeğlenmiştir. Gerçekçilik deyimi, gerçeği somut bir biçimde yansıtma amacını güden sanat akımını nitelemek için kullanılmaktadır. Toplumcu estetik gerçeklik, natüralizmden farklı olarak, doğayı kopya etmeyi değil, insansal yaratmayla doğaya katkıda bulunmayı gerektirir. Skolastik gerçekçiliğin canlandırılması ve yenilenmesi denemeleri olan Mach ve Avenarius'ün gerçekçilikleri karşısında Lenin şöyle demektedir. "Özellikle gerçekçilik terimi, olgucularla materyalizm ve idealizm arasında bocalayan öteki karışık kafalılar tarafından kötüye kullanıldığından, Engels'e uyarak, bu anlamda özdekçilik terimini kullanıyorum ve bunu biricik doğru terminoloji sayıyorum ". bkz. Adcılık; Kavramcılık, eytişimsel Özdekçilik, Özdekçilik, Ampirio-Kritisizm, Gerçekçi Gezimcilik, Türcülük, Platonculuk, Düşüncecilik.
 Dictionnaire philosophique

Yeni Gerçekçilik.

 (Dictionnaire philosophique) :
(Os. Nev hakikiyye, Fr. Neo-realisme). Kavramların ideal varlıklar olduğunu ve bilinenin bilgiden bağımsız olarak zihinde içkin bulunduğunu ileri süren idealist akım... Nesnel gerçekliği gerçek saymayıp düşünce ürünlerini gerçek sayan ve bu bakımda bugünkü anlayışımıza göre bir ters terim olarak ileri sürülen eski gerçekçilik, yüzyılımızda, aynı idealist yapıda olmak üzere, yeni gerçekçilik adı altında yeniden canlandırılmıştır. Ne var ki, doğal olarak metafizik bir öğreti olan eski gerçekçiliğe karşı yeni gerçekçilik, idealist yapısına rağmen, metafiziği yadsımak gibi bir çelişme içindedir. yeni gerçekçilik, İngiliz yeni gerçekçiliği ve Amerikan yeni gerçekçiliği olmak üzere iki kampta okullaşmıştır. İngiliz yeni gerçekçiliğini G.E. Moore, Bertrand Russel,S. Alexander, T.P. Nunn, A. Wolf, G.F. Stout ortaya atmışlardır. Amerikan yeni gerçekçilğini de F.J.E. Woodbridge, G.S. Fullerton, E.B. Mc Gilvary, E.B. Molt, W.T. Marvin, W.P. Montague, R.B. Perry, W. B. Pitkin, E.G. Spaulding izlemektedirler. bkz. Gerçekçilik.
Recherches de mots-clés Turkish - French Dict. ılık (168915k) Turkish - Germany Dict. çüş (94206k) Turkish - French Dict. açık (76936k) Turkish - Turkish Dict. İNDÎ (69040k) Turkish - French Dict. ırmak (63978k) Kurdish - Turkish Dict. naşî (55063k) Turkish - French Dict. çatı (54995k) Turkish - Turkish Dict. HÂDİS (54010k) Turkish - French Dict. balık (52514k) Turkish - Germany Dict. ılım (49885k) Turkish - Germany Dict. hasır (49773k) Kurdish - Turkish Dict. rêsî (49492k)